‘Museumstukken’ Zuiderzeeland blijven bewaard
Flevoland is nog niet zo oud. Toch zijn er meer dan honderd waterwerken met een historische waarde. En die willen we behouden, omdat de geschiedenis van de drooglegging van Flevoland niet verloren mag gaan. Het waterschap beheert samen met andere overheden het watererfgoed in het ‘nieuwe land’ zo goed mogelijk.
Naast Waterschap Zuiderzeeland beheren Provincie Flevoland, de gemeenten en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed de waterwerken van Flevoland. Zuiderzeeland heeft zelf al zo’n 165 watererfgoedobjecten in beheer, maar Flevoland heeft er veel meer. “De waterwerken van Waterschap Zuiderzeeland hebben we op een lijst gezet en hebben een waarde gekregen. De inlaat in de Noordermeerdijk bij Rutten heeft bijvoorbeeld een hele hoge score van 7 punten. Dat betekent dat daar alles op alles wordt gezet om de geschiedenis levend te houden. Oude betonputten en dergelijke krijgen weer een lagere score”, vertelt Rob Warmolts.
Museumstukken in gebruik
Het watererfgoed in het gebied van Zuiderzeeland is niet alleen bijzonder vanwege het verhaal erachter. De ‘museumstukken’ zijn vaak ook gewoon nog in gebruik. Zo ook deze inlaat, waar al sinds de aanleg van de polder water binnen wordt gelaten.
“Ja, dat is wel mooi, ja. Dat ze gewoon nog werken, na al die jaren. Maar het hele systeem zit dan ook heel vernuftig in elkaar. Daar is ontzettend goed over nagedacht en kan nog jaren mee”, legt Rob Warmolts uit. Hij is betrokken geweest bij de werkgroep die alle watererfgoederen punten/een waarde hebben gegeven. Samen met andere beheerders van het watererfgoed worden ze onderhouden, behouden en waar mogelijk toegankelijk gemaakt voor het publiek.
Hevel bij Kadoelen
Een ander voorbeeld van een watererfgoed is de oude hevel bij Kadoelen in de Noordoostpolder. Dit hevelhuisje is buiten werking en vervangen door een nieuw hevelhuisje verderop de dijk. Een aantal jaren geleden hebben we met de werkgroep besloten dat het oude huisje de installatie intact moet blijven. Om de oude installatie te kunnen zien, is er een groot raam in de deur geplaatst, zodat iedereen dit stukje geschiedenis kan zien.”
Balans tussen oude en nieuwe technieken
Zoals gezegd zijn bijna alle waterwerken in gebruik. En oude technieken zijn niet altijd beter voor het drooghouden van de polder. Hoe blijven de erfgoederen werkbaar in deze moderne tijden? Rob: “Vroeger was er meer mankracht beschikbaar voor al die waterwerken, waar alles nog handmatig ging. Zo waren er 1500 stuwputten van beton. Deze hadden een raamwerk en een houten schotje om het waterpeil in de kavelsloot te verhogen. Arbotechnisch is dat niet meer verantwoord, omdat het zwaar werk is. Daarom zijn die stuwputten bijna allemaal vervangen door moderne stuwputten. Enkele oude betonnen putten laten we intact en staan ook op de watererfgoedlijst.” Op deze manier blijft de bijzondere geschiedenis zichtbaar.
Verhaal van zee naar land
Er zijn ook gevallen waar het belangrijk is om de techniek te verbeteren. Zonder dat de buitenkant van het waterwerk verandert. Creatieve oplossingen zoeken is soms een uitdaging. “Deze inlaat in de Noordermeerdijk bijvoorbeeld, had kleppen die we met de hand open en dicht moesten draaien. Nu is dat geautomatiseerd. We kunnen het op afstand bedienen, zonder dat het uiterlijk van het bouwwerk is veranderd. De uitstraling en de geschiedenis van het waterwerk blijft dan behouden.”
Meer informatie
Hier vind je meer informatie over het erfgoed van Zuiderzeeland.